Canon 1948
Eerste editie van het Holland Festival
Nederland maakt kennis met toptheater uit het buitenland.
Het begin in 1946
Op 6 februari 1946 schreef de eerste naoorlogse minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen – de PvdA’er Van der Leeuw – een brief aan negen deftige burgers. In die brief liet hij weten dat hij van plan was een commissie in te stellen ‘welke mij van advies zal dienen over de organisatie in Nederland van op hoog peil staande kunstmanifestaties’. Die commissie kwam er met als resultaat dat in de zomer van 1948 de eerste editie van het Holland Festival van start kon gaan.
Honger naar hoge cultuur
De leden van de adviescommissie waren het er al snel over eens dat de kern van het festival een reeks operaproducties van wereldformaat zou moeten zijn. Als primaire doelen werden het verwerven van internationaal prestige en van buitenlandse deviezen genoemd. Men verwachtte grote belangstelling vanuit het buitenland omdat gerenommeerde festivals als die van Salzburg en Bayreuth voorlopig waarschijnlijk geen doorgang zouden vinden. Daarvoor was de oorlog nog te kort geleden.
Dat er veel belangstelling zou zijn voor dit Holland Festival, bleek geen misvatting: de honger naar cultuur was zo kort na de Tweede Wereldoorlog enorm. En het waren niet alleen vermogende buitenlandse cultuurminnaars die ernaar snakten hun internationale contacten weer aan te halen. Voor sommige edities werden er tussen de zestig en zeventig duizend kaartjes verkocht; cijfers die in het eerste decennium van de 21e eeuw niet of nauwelijks hoger lagen. Er waren jaren dat er zich al twee dagen voor de start van de kaartverkoop lange rijen vormden voor de kassa van de Amsterdamse Stadsschouwburg.
Peter Diamand, die tot 1966 als artistiek directeur van het festival fungeerde, wist dankzij zijn uitgebreide, internationale netwerk dan ook de allergrootste namen aan het festival te binden: (opera)zangeressen als Maria Callas, Kathleen Ferrier en Elisabeth Schwarzkopf, en dirigenten als Leonard Bernstein en Herbert von Karajan. Maar ook op het gebied van toneel en dans werden kosten noch moeite gespaard. Zo kwamen onder meer het Wiener Burgtheater, The Old Vic, Theatre Nationale Populaire en het New York City Ballet naar Nederland. Wat ze brachten waren meestal hoogtepunten uit het traditionele repertoire. Overigens was ook de Nederlandse dans vrij snel vertegenwoordigd, met belangrijke bijdragen van Het Nationale Ballet en het Nederlands Dans Theater. Het Nederlands toneel presenteerde zich vanaf 1950 onder meer met een jaarlijks terugkerende openluchtvoorstelling van de middeleeuwse moraliteit Elckerlyc, in Delft.
Reconstructie: een linkse opera
In de jaren zestig begon het Holland Festival zich meer op nieuw, twintigste-eeuws repertoire te oriënteren en kregen ook Nederlandse componisten een kans. Opmerkelijk hoogtepunt was de opera Reconstructie, een collectief werkstuk waar de componisten/musici Jan van Vlijmen, Peter Schat, Louis Andriessen, Reinbert de Leeuw, Misha Mengelberg, en de schrijvers Hugo Claus en Harry Mulisch verantwoordelijk voor waren.
Al voor de première, op 29 juni 1969 in Carré, sprak men in de conservatieve pers van een anti-Amerikaanse samenzwering waarin de revolutie op Cuba verheerlijkt werd. Buitenlandse verslaggevers roemden het gedurfde initiatief en constateerden dat zoiets alleen in het Holland Festival mogelijk was. Het was ook in deze jaren dat de formele en chique uitgaanskleding, waar het festivalpubliek zich gewoonlijk in hulde, plaats maakte voor de spijkerbroek.
Festival voor culturele elite
Ondanks die spijkerbroeken - en ondanks het feit dat er toch ook met een zekere regelmaat volksconcerten, jazz optredens en cabaretvoorstellingen in de programmering waren opgenomen - is het Holland Festival altijd een festival voor de culturele elite gebleven: echte kunst, van internationaal allure met een steeds sterkere nadruk op eigentijds en soms dus ongemakkelijk. Dat neemt niet weg dat festivaldirecteuren als Ivo van Hove en Pierre Audi het festival voor een breed publiek aantrekkelijk probeerden en proberen te maken.
Een kleine selectie uit de namen van regisseurs die via het Holland Festival bij het Nederlandse publiek geïntroduceerd zijn: Jean Vilar, Giorgio Strehler, Ingmar Bergman, Ariane Mnouchkine, Robert Wilson, George Tabori, Heiner Müller, Claus Peymann en Jan Fabre. Het rijtje buitenlandse choreografen en hun gezelschappen oogt niet minder indrukwekkend: George Balanchine (New York City Ballet), Pina Bausch (Tanztheater Wuppertal), Maurice Béjart (Ballet van de XXe eeuw), Anne Teresa de Keersmaeker (Rosas), Merce Cunningham (Merce Cunningham Dance Compagny), William Forsythe (Frankfurter Ballet).
Dit is één van de canonteksten. Voor meer informatie zie: Canon van het Theater in Nederland
In 1948 geboren
| Sorteernaam | Geboortedatum | Overlijdensdatum | |
|---|---|---|---|
| René Jagers | Jagers, René | 1948 | |
| Albert Verschoor | Verschoor, Albert | 1948 | 8 december 2010 |
| Geert Colsen | Colsen, Geert | 1948 | |
| Haridwaramangalam A.K. Palanivel | Palanivel, Haridwaramangalam A.K. | 1948 | |
| Sami Birnbach | Birnbach, Sami | 1948 | |
| Jacques Bourgaux | Bourgaux, Jacques | 1948 | |
| Bonne Stienstra | Stienstra, Bonne | 1948 | |
| Ernst Boreel | Boreel, Ernst | 1948 | 26 december 1995 |
| Nico Parlevliet | Parlevliet, Nico | 1948 | |
| Shusaku Takeuchi | Shusaku Takeuchi | 1948 | |
| Frances-Marie Uitti | Uitti, Frances-Marie | 1948 | |
| Pier'Alli | Pier'Alli | 1948 | |
| Hoichi Okamoto | Okamoto, Hoichi | 1948 | 6 juli 2010 |
| Marijke Kots | Kots, Marijke | 1948 | |
| Thierry Leproust | Leproust, Thierry | 1948 | |
| Amy Gale | Gale, Amy | 1948 | |
| Jan Versteeg | Versteeg, Jan | 1948 | |
| Marga de Boer | Boer, Marga de | 1948 | 10 juli 2006 |
| Ryo Noda | Noda, Ryo | 1948 | |
| Frans van Klingeren | Klingeren, Frans van | 1948 | 2001 |
| ... meer resultaten | |||
In 1948 overleden
| Sorteernaam | Geboortedatum | Overlijdensdatum | |
|---|---|---|---|
| Willem Landré | Landré, Willem | 12 juni 1874 | 1 januari 1948 |
| Jean Hubert Peyronnin | Peyronnin, Jean Hubert | 1901 | 1948 |
| Frans Vilé | Vilé, Frans | 27 juli 1888 | 1948 |
| Marcel Guérin | Guérin, Marcel | 1873 | 1948 |
| Richard Tauber | Tauber, Richard | 16 mei 1891 | 8 januari 1948 |
| Kurt Schwitters | Schwitters, Kurt | 20 juni 1887 | 8 januari 1948 |
| Theo Vink | Vink, Theo | 26 november 1900 | 24 januari 1948 |
| Karl Valentin | Valentin, Karl | 4 juni 1882 | 9 februari 1948 |
| Carl Rössler | Rössler, Carl | 25 mei 1864 | 13 februari 1948 |
| Herre de Vos | Vos, Herre de | 2 oktober 1877 | 17 februari 1948 |
| Evert de Blauw | Blauw, Evert de | 24 juli 1870 | 20 februari 1948 |
| K.H. de Raaf | Raaf, K.H. de | 30 december 1871 | maart 1948 |
| Antonin Artaud | Artaud, Antonin | 4 september 1896 | 4 maart 1948 |
| André Victor Correa | Correa, André Victor | 16 juni 1888 | 4 maart 1948 |
| Josine Simons-Mees | Simons-Mees, Josine A. | 26 juli 1863 | 11 maart 1948 |
| Glenn Branca | Branca, Glenn | 1948 | 13 mei 1948 |
| Victor Ido | Ido, Victor | 8 februari 1869 | 20 mei 1948 |
| Vincente Huidobro | Huidobro, Vincente | 10 januari 1893 | 2 juni 1948 |
| Maresco Marisini | Marisini, Maresco | 22 juni 1881 | 2 juni 1948 |
| Anton Grijnders | Grijnders, Anton | 4 juli 1874 | 10 juni 1948 |
| ... meer resultaten | |||
In 1948 in première