Uit TheaterEncyclopedie
Euripides
Biografie
Euripides (ca 480 v.Chr.- 406 v.Chr.) was een van de drie grote Griekse tragediedichters, naast Sophokles - met wie hij persoonlijk bevriend was - en Aischylos.
Vermeld dient te worden dat Euripides' biografische gegevens omstreden zijn. Zijn levensloop zoals die ons is overgeleverd is een combinatie van geruchten en verzinsels (veelal ontleend aan Aristophanes' komedies waarin met Euripides vaak de draak werd gestoken). Ook heeft men later getracht, waarschijnlijk bij gebrek aan gegevens, zijn persoonlijkheid uit zijn werken te destilleren.
Euripides werd geboren op het eiland Salamis, volgens de overlevering op de dag dat daar de beroemde zeeslag werd uitgevochten. Zijn moeder heette Kleito en zijn vader Mnesarchos of Mnesarchides. Dankzij de adellijke afkomst van zijn moeder kon Euripides een goede opleiding genieten. In zijn jeugd legde hij zich toe op de gymnastiek en schilderkunst, later werd hij een leerling van Anaxagoras en een toehoorder van Prodikos en Protagoras. Hij had een hekel aan politiek en studeerde veel. Ook bezat hij een privébibliotheek (wat in zijn tijd ongewoon was). Wanneer hij zich aan het schrijven zette trok hij zich soms terug in een grot op zijn geboorte-eiland.
Euripides trad tijdens zijn leven twee maal in het huwelijk, en telkens had hij een ongelukkig huwelijksleven. Dat bezorgde hem mogelijk de reputatie een vrouwenhater te zijn.
In 406 v.Chr., na de opvoering van zijn Orestes, verliet hij Athene, en trok naar het hof van Archelaus, koning van Macedonië. Het blijft onduidelijk waarom hij dat deed: om politieke redenen of teleurstelling omdat zijn werk miskend werd? Feit is dat hij dáár in 406 v.Chr. overleed, volgens biografen in zeer dramatische omstandigheden. Hij zou, verstrooid en in gepeins verzonken, verscheurd zijn door de loslopende waakhonden van de Macedonische koning.
Theater CV
Euripides heeft bijgedragen aan 115 productie(s).
Euripides heeft gewerkt in de volgende functies:
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Euripides heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
| Productie | Functie | Producent | Seizoen | Premièredatum | In regie van |
|---|---|---|---|---|---|
| De cycloop | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Div. Studententooneel | 20 april 1927 | ||
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | N.V. Amsterdamsche Tooneelvereeniging (1932-1938) | 1935/1936 | 21 maart 1936 | |
| Alkestis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Amsterdamsch-Rotterdamsch Tooneelgezelschap | 1946/1947 | 8 maart 1947 | Louis Saalborn |
| Iphigeneia in Taurië | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Nederlandse Comedie | 1950/1951 | 16 juni 1951 | Johan de Meester jr. |
| Elsa Verghis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Holland Festival | 1952/1953 | 1 juli 1953 | |
| Medeia | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Rotterdams Toneel | 1955/1956 | 24 maart 1956 | Ton Lutz |
| Iphigeneia in Aulis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Theater | 1958/1959 | 25 april 1959 | Richard Flink |
| Medeia | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Koninklijke Vlaamse Schouwburg | 1960/1961 | 24 oktober 1960 | Jo Dua |
| Herakles | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Theater | 1960/1961 | 8 april 1961 | Richard Flink |
| Iphigeneia in Taurië | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Reizend Volkstheater | 1961/1962 | 2 februari 1962 | Rik Jacobs |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Holland Festival | 1961/1962 | 24 juni 1962 | Dimitros Rondiris |
| De vrouwen van Troja | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Nederlandse Comedie | 1962/1963 | 23 maart 1963 | Ton Lutz |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Düsseldorfer Schauspielhaus | 1963/1964 | 31 maart 1964 | Karl Heinz Stroux |
| Elektra | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Centrum | 1964/1965 | 1 januari 1965 | Theo Kling |
| Hippolytus | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Nieuw Rotterdams Toneel | 1968/1969 | 28 maart 1969 | Minas Christidis, Robert de Vries |
| Alkestis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Amsterdamsche Studenten Toneelvereeniging | 1968/1969 | 6 juni 1969 | Peter Faber, Shireen Strooker |
| Alkestis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Universiteitstheater (Amsterdam) | 1969/1970 | 28 september 1969 | Shireen Strooker |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Amsterdamsche Studenten Toneelvereeniging | 1969/1970 | 28 mei 1970 | Rense Rooyaards |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Publiekstheater | 1976/1977 | 23 april 1977 | Ton Lutz |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Koninklijke Vlaamse Schouwburg | 1979/1980 | 15 januari 1980 | |
| Hippolytos | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Pro Theater | 1979/1980 | 31 januari 1980 | Apostolos Panagopoulos |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Haagsche Comedie | 1980/1981 | 12 december 1980 | Bernard Goss |
| Elektra | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Pro Theater | 1980/1981 | 12 februari 1981 | Apostolos Panagopoulos |
| Helena | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Pro Theater | 1981/1982 | 8 oktober 1981 | Apostolos Panagopoulos |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Blauwe Zaal Produkties | 1981/1982 | 26 februari 1982 | Helmert Woudenberg |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Ro Theater | 1982/1983 | 16 december 1982 | George Tabori |
| Vrouwen van Troje | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Prime Discoveries | 1983/1984 | 11 april 1984 | Agaath Witteman |
| De vrouwen van Troje | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Noordelijk Theater De Voorziening | 1984/1985 | 25 januari 1985 | Arent van der Wall-Bake |
| Vrouwen van Troje | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Theater | 1984/1985 | 9 maart 1985 | Christiaan Nortier |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Haagsche Comedie | 1984/1985 | 15 maart 1985 | Peter te Nuyl |
| Medea's kinderen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Wienerblut | 1985/1986 | 6 oktober 1985 | Hans van Buuren |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theaterschool | 1985/1986 | 7 oktober 1985 | Ton Lutz |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelacademie Maastricht | 1985/1986 | 26 november 1985 | Gijs de Lange |
| Hecabe, een tragedie zonder helden | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Populier / Balie Produkties | 1985/1986 | 6 december 1985 | Ineke Holzhaus |
| Iphigeneia in Aulis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Zaak | 1985/1986 | 13 december 1985 | Peter de Baan |
| Hecabe | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Theatergroep De Verwarring | 1985/1986 | 11 januari 1986 | Robert Ceelen |
| Het huis van Atreus | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater aan de Rijn, Arnhem | 1986/1987 | 21 maart 1987 | Helmert Woudenberg |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | AKT-Vertikaal | 1986/1987 | 26 maart 1987 | Ivo van Hove |
| Ifigeneia in Aulis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Amsterdam | 1987/1988 | 22 februari 1988 | Sam Bogaerts |
| De groeten van Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater Spinsel | 1987/1988 | 8 april 1988 | Peter Lintelo |
| Alkestis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het Nationale Toneel | 1988/1989 | 4 november 1988 | Shireen Strooker |
| Klamme kussens | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Craquelé | 1988/1989 | 25 januari 1989 | Peter Huppes |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Amsterdam | 1988/1989 | 4 februari 1989 | Gerardjan Rijnders |
| Die Bakchen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater an der Ruhr | 1989/1990 | 2 november 1989 | Roberto Ciulli |
| Herakles | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Hogeschool voor de Kunsten Arnhem | 1989/1990 | 29 november 1989 | Paul Koek, Johan Simons |
| Hippolutos | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater De Korre VZW | 1989/1990 | 1 januari 1990 | Karst Woudstra |
| Liebestraum A | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Tij Produktie | 1989/1990 | 26 april 1990 | Ireen Kolenberg |
| Dionysos in '90 | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stadsschouwburg Amsterdam | 1989/1990 | 3 mei 1990 | Rob Malasch |
| De vrouwen van Troje | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Nieuwe Groep | 1989/1990 | 7 juni 1990 | Marty de Bruijn |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater Adhoc | 1990/1991 | 6 september 1990 | Jan van den Berg |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater van het Oosten | 1990/1991 | 30 november 1990 | Pink Lobo |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Hollandia | 1990/1991 | 18 maart 1991 | Paul Koek |
| Herakles | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Hollandia | 1990/1991 | 18 maart 1991 | Paul Koek |
| Ziemianska II - Laboratorium voor verbale, visuele en | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Pragmatici | 1990/1991 | 22 maart 1991 | Ilse Froklage, Arthur Sauer, Ruud van der Pluijm |
| Iphigénie à Aulis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Holland Festival | 1990/1991 | 14 juni 1991 | Ariane Mnouchkine |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theaterwerkplaats InDependance | 1990/1991 | 26 juni 1991 | Peter Eversteyn |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het Zuidelijk Toneel | 1992/1993 | 5 maart 1993 | Ursel Herrmann |
| Hippolytos | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Hogeschool voor de Kunsten Utrecht | 1994/1995 | 4 november 1994 | Jos van Kan |
| Hekabe | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Ro Theater | 1994/1995 | 1 april 1995 | Peter de Baan |
| Vrouw (naar Medea) | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theaterschool | 1994/1995 | 26 juni 1995 | Lieke Deelstra |
| Electra & Orestes | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting FACT | 1995/1996 | 10 januari 1996 | Erik-Ward Geerlings |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Noord Nederlands Toneel | 1995/1996 | 24 februari 1996 | Agaath Witteman |
| Fenicische vrouwen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Hollandia | 1995/1996 | 8 mei 1996 | Paul Koek, Johan Simons |
| Theatermuseum | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het Bordes | 1996/1997 | 9 november 1996 | Het Bordes |
| Ion | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het Nationale Toneel | 1996/1997 | 30 november 1996 | Ger Thijs |
| Hippolutos | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Engelenbak | 1996/1997 | 11 januari 1997 | Agaath Witteman |
| Trojaanse vrouwen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het Zuidelijk Toneel | 1996/1997 | 17 januari 1997 | Johan Simons |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Aluin | 1997/1998 | 19 september 1997 | Erik Snel |
| De Orestes | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Gasthuis Werkplaats & Theater | 1997/1998 | 7 januari 1998 | Peter Kolpa, Czeslaw de Wijs |
| Herakles | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Amsterdam | 1997/1998 | 22 januari 1998 | Titus Muizelaar |
| Ifigeneia in Aulis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Hollandia | 1997/1998 | 6 mei 1998 | Paul Koek, Johan Simons |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Teneeter | 1998/1999 | 20 november 1998 | Rinus Knobel |
| Bakchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Amsterdam | 1998/1999 | 21 november 1998 | Jürgen Gosch |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theaterschool | 1999/2000 | 10 december 1999 | Elles Pleijter |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Schiettent | 1999/2000 | 10 juni 2000 | Maaike van Langen |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Fryske Toaniel Stifting Tryater | 2000/2001 | 9 maart 2001 | Andy Daal |
| Trojaanse vrouwen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep De Appel | 2000/2001 | 15 juni 2001 | Çanci Geraedts |
| Vrouwen van Troje | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Dwarf Theater | 2001/2002 | 1 september 2001 | Peter Lintelo |
| Orestes | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het Nationale Toneel | 2001/2002 | 24 november 2001 | Agaath Witteman |
| Alkestis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Hogeschool voor de Kunsten Utrecht | 2001/2002 | 27 februari 2002 | Erik Snel |
| Alkestis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Münchner Kammerspiele | 2001/2002 | 7 juni 2002 | Jossi Wieler |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | ZT Hollandia | 2001/2002 | 18 juni 2002 | Paul Koek, Johan Simons |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Theatermakers | 2002/2003 | 12 september 2002 | Lucas Dietens |
| Ifigeneia | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Aluin | 2002/2003 | 11 oktober 2002 | Erik Snel |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Apen & Goden | 2003/2004 | 19 oktober 2003 | Pieter Tiddens |
| Orestes & Elektra | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Theatercompagnie | 2003/2004 | 14 januari 2004 | Marijke Schermer |
| The Children of Herakles | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Holland Festival | 2003/2004 | 4 juni 2004 | Peter Sellars |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Suburbia | 2004/2005 | 5 augustus 2004 | Albert Lubbers |
| Hippolytus | Auteur (schrijver libretto, scenario) | De Theatermakers | 2004/2005 | 11 september 2004 | Lucas Dietens |
| Het feest van Bacchus | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater Stuiter | 2004/2005 | 2 januari 2005 | Sander Israëls |
| Hippolytos | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Aluin | 2005/2006 | 18 maart 2006 | Erik Snel |
| Smekelingen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Veenfabriek | 2005/2006 | 21 april 2006 | Paul Koek, Michael Marmarinos |
| Ifigeneia | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Terschellings Oerol | 2005/2006 | 18 juni 2006 | Karina Kroft |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | ThEAter EA | 2007/2008 | 10 november 2007 | Tarkan Köroglu |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Bonheur Theaterbedrijf Rotterdam | 2007/2008 | 30 november 2007 | Peter Sonneveld |
| Trojaanse vrouwen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Annette Speelt | 2007/2008 | 1 december 2007 | Thijs Römer, Michel Sluysmans |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het MUZtheater | 2007/2008 | 16 januari 2008 | Theo Fransz |
| Ifigeneia in Aulis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Amsterdam | 2008/2009 | 12 oktober 2008 | Robert Woodruff |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Het Nationale Toneel | 2008/2009 | 15 november 2008 | Johan Doesburg |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Noord Nederlands Toneel | 2008/2009 | 25 januari 2009 | Ola Mafaalani |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep De Appel | 2010/2011 | 17 december 2010 | David Geysen |
| Trojaanse vrouwen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theaterproductiehuis Zeeland | 2011/2012 | 23 augustus 2011 | Niek Kortekaas |
| Wie vermoordde Ifigeneia? | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Jeugdtheater Hofplein | 2011/2012 | 14 april 2012 | Louis Lemaire |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theaterproductiehuis Zeeland | 2012/2013 | 22 augustus 2012 | Thibaud Delpeut |
| Ken je klassiekers! | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Aluin | 2010/2011 | 13 september 2012 | Victorine Plante |
| Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Amsterdam | 2014/2015 | 13 december 2014 | Simon Stone |
| Medea Unplugged | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Aluin | 2012/2013 | 29 oktober 2015 | Erik Snel |
| Smekelingen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Toneelschuur Producties | 2015/2016 | 31 oktober 2015 | Olivier Diepenhorst |
| Elektra Unplugged | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theatergroep Aluin | 2016/2017 | 16 november 2016 | Erik Snel |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Mooi Weer & Zo | 2018/2019 | 13 januari 2019 | Eva Lemaire |
| Bacchanten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Mooi weer & zo | 2018/2019 | 13 januari 2019 | Eva Lemaire |
| Somewhere at the beginning | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Germaine Acogny | 2018/2019 | 15 maart 2019 | Mikael Serre |
| Enter Medea | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Frascati Producties | 2018/2019 | 10 april 2019 | Stephen Liebman |
| Alkestis | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater Mooi Weer | 2022/2023 | 13 oktober 2022 | Eva Lemaire |
| Die Unerhörten | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Residenztheater | 2022/2023 | 22 februari 2023 | Elsa-Sophie Jach |
Werk
In 455 voor Christus nam Euripides voor het eerst deel aan de Dionysia, maar pas in 441 voor Christus werd hij voor de eerste maal bekroond. Hij schreef meer dan 90 werken waarvan er 19 zijn overgeleverd, inclusief 1 stuk (Rhesos, daterend van vóór 438 voor Christus) waarvan het auteurschap betwijfeld wordt. Van zijn totale oeuvre zijn slechts 5 stukken met een eerste prijs beloond. Tijdens zijn leven werd hij niet voor vol aangezien. Zijn tijdgenoten hielden niet van zijn "modernismen". Maar na zijn dood is dit volledig veranderd: Euripides werd de meest opgevoerde toneelauteur in Griekenland. Zijn werk werd zelfs vereerd door de Franse Classicisten.
Een chronologisch overzicht van de overgeleverde werken van Euripides en de eventuele waardering bij de Dionysia.
- Alkestis (438), tweede prijs
- Medeia (431), derde prijs
- Herakliden (ca. 430)
- Hippolytos (428), eerste prijs
- Andromache (ca. 425)
- Hekabe (ca. 424)
- Smekende Vrouwen (ca. 423)
- Elektra (ca. 420)
- Herakles (ca. 416)
- Trilogie:
- Alexandros (niet overgeleverd)
- Palamedes (niet overgeleverd)
- Troiades (415), tweede prijs
- Iphigeneia in Tauris (ca. 414)
- Ion (ca. 413)
- Helena (412)
- Fenicische vrouwen (ca. 410), tweede prijs
- Orestes (408)
- Trilogie (postuum opgevoerd; eerste prijs):
- Bacchanten
- Alkmaion in Korinthe (niet overgeleverd)
- Iphigeneia in Aulis
- Saterspel:
- Cycloop (?)
Bibliografie
- Euripides, Cyclops, Alcestis, Medea. Vert. D. Kovacs (The Loeb Classical Library), I, Cambridge Mass. – Londen, 2001