Frits Lemaire
| Naam | Frits Lemaire |
|---|---|
| Geboortedatum | 7 maart 1921 |
| Geboorteplaats | Amsterdam |
| Overlijdensdatum | 28 december 2005 |
| Overlijdensplaats | Amsterdam |
| Externe databases: | |
| VIAF | |
| RKD |
Biografie
Frederik Louis Lemaire was vanaf 1946 actief in de Nederlandse theaterfotografie. Zijn achtergrond lag in de film, maar tijdens de oorlog lag deze industrie plat, waardoor Lemaire zich is gaan ontwikkelen in de fotografie. Na de oorlog opende hij zijn eigen fotostudio en in 1948 werd hij door acteur/regisseur Cees Laseur gevraagd om foto’s te maken van een voorstelling van Toneelgroep Comedia. Hierdoor werd hij huisfotograaf van dit gezelschap en ging daarnaast andere groepen vastleggen. Tijdens zijn werk kwam hij vaak Maria Austria tegen, die zich in de beginperiode beperkt voelde in haar werkterrein. Later bleek zij hem wel te dulden, wat ervoor heeft gezorgd dat Lemaire en Austria verantwoordelijk zijn voor het leeuwendeel van de theaterfotografie van 1945 tot 1960. Beide fotografen hadden persoonlijke afspraken met theatergezelschappen en kregen zo een alleenrecht op het fotograferen van de voorstellingen. Hierdoor kregen ze een moeilijk te doorbreken monopolie. Lemaire fotografeerde voor gezelschappen als de Nederlandse Comedie, de Haagse Comedie en later ook Toneelgroep Centrum en Zuidelijk Toneel Globe. Hij legde ook cabaretvoorstellingen, shows en musicals vast.
Lemaire had een zeer conventionele manier van fotograferen, zowel in het theater als bij de theaterportretten die hij maakte. Zijn portretten doen denken aan de glamourportretten die Godfried de Groot maakte voor de oorlog. Deze foto’s doen de werkelijkheid mooier lijken dan hij in werkelijkheid is en spelen in op de sterrenstatus van de acteurs en actrices.
Zijn toneelfoto’s zijn vaak erg helder, met veel grijswaarden. Lemaire bracht in de begin periode dan ook zijn eigen lampen mee, legde de voorstelling stil op de punten die hij visueel interessant vond en maakte daarna pas een foto. Hierdoor werd hij niet beperkt door het weinige licht dat meestal aanwezig is in het theater. Het resulteerde wel in verstarde blikken en statische foto’s. Zijn aandacht ging uit naar de hoofdpersonen, die als publiekstrekkers prominent op de foto’s moesten verschijnen. Hiermee gaat hij voorbij aan de vernieuwingen in de theaterfotografie voor de oorlog, van onder andere Kurt Kahle die juist pleitte voor het doorlaten spelen van de acteurs. Wel neemt Lemaire soms plaats op het toneel om zo close-ups te maken. Dit zijn vaak geposeerde dubbelportretten die erg glamourachtig aandoen. Hieruit blijkt wederom zijn voorkeur voor een esthetisering van de theatrale werkelijkheid. Hij schenkt echter ook altijd aandacht voor de decors en kostuums, waardoor zijn foto’s veel informatie over de voorstelling bevatten. Ook zijn er in de collectie van het Theater Instituut Nederland een aantal contactafdrukken te vinden, waardoor zijn werkwijze duidelijk naar voren komt.
Naast de scènefotografie hield Lemaire zich ook bezig met het portretteren van acteurs en actrices. Deze portretten tonen dezelfde kwaliteiten als de scènefoto’s. Ze spelen in op de sterrenstatus van de spelers en laten deze op aantrekkelijke wijze zien. Hierbij maakte Lemaire gebruik van retouche. Zijn portretfoto’s doen denken aan de glamourportretten die Godfried de Groot voor de oorlog maakte.
Lemaire hield zijn hele werkzame periode vast aan zijn werkwijze, terwijl Maria Austria zich mee ontwikkelde met het theater. Zijn stijl verouderde hierdoor en paste niet langer bij de nieuwe tendensen in het theater. Hij heeft wel enkele avant-gardistische stukken gefotografeerd en geprobeerd zijn werkwijze en stijl te veranderen, maar zonder veel succes. Zijn smaak bleef uit gaan naar de conventionele theaterfotografie, die de nadruk op het uiterlijk legt. Hij gaat meer fotograferen voor vrije producties, die nog een meer traditionele instelling hebben. In 1987 stopt hij definitief met de theaterfotografie.
Ondanks dat Lemaire zich niet succesvol heeft ontwikkeld naar de nieuwe tendensen in het theater, heeft hij lange tijd het gewenste beeld van het theater gegeven, waarbij de acteurs en actrices als idolen worden verheerlijkt. Hij maakte heldere beelden die met de huidige blik statisch en oubollig aandoen, maar die wel het theater uit die periode juist representeren.
Theater CV
Frits Lemaire heeft bijgedragen aan 80 productie(s).
Frits Lemaire heeft gewerkt in de volgende functies:
- IsVervaardigdDoor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Persoon - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Fotografie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Frits Lemaire heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Theaterfotografie
Foto's: Frits Lemaire
Opdrachtgevers
Frits Lemaire heeft onder andere gefotografeerd voor:
- Accolade 1974 - 82
- Amsterdams Toneel Gezelschap 1949
- Amsterdams Volkstoneel 1965
- Arabesque 1953
- Ballet der Lage Landen 1953 - 57
- Centraal Tooneel 1945
- Centrum 1961 - 76
- Toneelgroep Comedia 1948 - 52
- Disper producties 1978
- Joop van den Ende Toneelprodukties bv 1988
- Globe 1971 - 73
- Gijsbrecht 1977
- Haagse Comedie 1950 – 67
- Holland Festival 1956 - 62
- International Show Productions 1954
- Jeugdcomedie Amsterdam 1956
- Katrijn 1975 - 82 87
- Komedianten 1947
- Komedie Producties 1964
- Maarleveld 1961
- My Fair Lady 1960
- Nederlandsch Tooneel 1947
- Nederlands Theaterbureau 1982
- Nederlands Volkstoneel 1951 - 53
- Nederlandse Comedie 1950 - 65
- Nieuw Nederlands Toneelgezelschap 1956 - 57
- De Nieuwe Comedia 1955 60
- De Noorder Compagnie 1967 – 71
- Oster 1949
- Panorama 1954
- Polana Pro 1984
- Puck 1954 - 61
- Rotterdams Toneel 1954 - 61
- Spieghel 1948
- Sonneveld 1951 - 58
- Studio 1959 - 65
- Theater 1953 - 54
- Theaterbureau 1982
- Tingel Tangel 1959 61 - 67 71 77 - 78
- Verdenius 1949
- Vrije Toneel 1945 - 53
Bronnen
- Productiedatabase
- Fotocollectie Theater Instituut Nederland
- Iris van Vliet, 'Belicht. Theaterfotografie in Nederland van 1945 tot 2011' Masterscriptie UvA Theaterwetenschap, 2011.
- A. Elligens, ‘Frits Lemaire’, in Leijerzapf, Ingeborg Th, e.a. Geschiedenis van de Nederlandse fotografie in monografieën en thema-artikelen. 1984: Voetnoot, Amsterdam
- Carla van der Stap, Van registratie tot verbeelding: theaterfotografie in Nederland, 1945 - 1988. Ongepubliceerde scriptie: aanwezig bij TIN, 1988